Bir çok dile çevrilen ve bir milyondan fazla kopya satan Nasıl Çözmeli? kitabında, George Pólya bir problemle karşılaşıldığında ne yapılması gerektiğini adım adım ortaya koyuyor. Burada konuşurken sık sık atlanan ilk adımın özellikle altını çiziyor: soruyu anlamak. Anlamak için okumak, detaylıca incelemek, konu üzerine düşünmek gerekiyor, ki bu eylemler matematiğin ve matematikçiliğin de en önemli parçaları. Bu haftaki konuğumuz, matematikçi Pólya.
George Pólya 1887’de Budapeşte’de beş kardeşten dördüncüsü dünyaya geliyor. O dönemde hakim olan Macaristan miliyetçiliğinin etkisiyle ailenin adını Pollák’tan Pólya’ya değiştiren babası, Polyá daha 10 yaşındayken hayata veda ediyor. O dönemde tıp okumakta olan büyük abisi Jenö’nün çalışmaya başlamasıyla ailenin maddi durumu rahatlıyor ve Polyá abisinin desteğiyle istediği alanda eğitim alma özgürlüğüne sahip oluyor.
Peki istediği alan ne? Polyá için de bu soruyu cevaplamak kolay olmuyor. Önce hukuk okumaya başlıyor, ardından onu bırakıp dil ve edebiyata geçiyor. Ders anlatma sertifikasını alıyor ama bu sefer de felsefeye merak sarıyor ve felsefe hocasının tavsiyesiyle matematik ve fizik dersleri almaya başlıyor. En sonunda matematikte aradığını bulmuş olacak ki, 1911 yılında Budapeşte Üniversitesi’nden matematik doktorasını alıyor ve kariyerine başlıyor.
1914’te Birinci Dünya Savaşı’nın çıkışı’na kadar Viyana, Göttingen, Paris, Zurich gibi o dönemde matematik yapılan bir çok Avrupa kentinde vakit geçiriyor. Savaşa karşı görüşleri olan Pólya ülkesine dönüp orduya katılmayı reddediyor. Tutuklanma emri olan Macaristan’a dönmek yerine İsviçre vatandaşlığı alıp orada evlenerek kendine bir hayat kuruyor. 1940’a kadar Zürich ETH Üniversitesi’nde profesör olarak çalıştıktan ve düzinelerce makale yazdıktan sonra, yine politik sebeplerle Avrupa’dan ayrılma kararı veriyor ve Princeton’a geçiyor.
1957’de, 70 yaşında Stanford’dan emekli olan Pólya, son yıllarına kadar matematik ve matematik eğitimi ile ilgili çalışmalarına devam ediyor. Yaptığı matematiği anlatmak zor, çünkü çok geniş bir yelpazesi var. Cebir, analiz, kombinatorik,olasılık, geometri, sayı teorisi… Neredeyse standart bir lisans eğitiminde alınan her ders konusu üzerine araştırmaları olmuş.
Günümüzde her sene Amerika Matematik Topluluğu (MAA) tarafından konusunu çok iyi anlatan iki yazıya George Pólya ödülü veriliyor. Başka bir Pólya ödülü de Londra Matematik Topluluğu tarafından sadece 3’e bölünmeyen yıllarda dağıtılıyor.
Kaynakça
Lee Dembart, George Polya, 97, Dean of Mathematicians, Dies, Los Angeles Times, Eylül 1985.
MacTutor Matematik Tarihi Arşivi: George Pólya.
