Fatma Selma Soysal (1924-2011) ülkemizin ilk kadın matematik profesörüdür. Hilbert uzayları üzerine çalışmaları olan Soysal, uzun yıllar İTÜ’de görev yapmıştır.
Zonguldak doğumlu olan Selma Soysal ortaokulu Çapa Kız Öğretmen okulunda parasız yatılı olarak okur, Kandilli Kız Lisesini bitirir ve 1941’de İstanbul Üniversitesi Matematik-Astronomi bölümüne kaydolur. Son sınıf öğrencisiyken Kerim Erim’den aldığı Einstein Rölativite dersinde sorduğu güzel bir sorudan sonra enstitü direktörü Kerim Erim kendisine ertesi yıl bölümde asistan olarak çalışabileceğini söyler. 1945 yılında mezun olunca sonradan İstanbul Üniversitesine dönmesi planlanarak İTÜ’de kendisine bir asistanlık verilir. Sayılar kuramıyla ilgilenen, Cahit Arf ile cebir üzerine doktora yapmayı planlayan matematikçi 1949 yılında Hilbert uzayları hakkındaki doktora çalışmasını tamamlayarak Cahit Arf’in ilk öğrencilerinden olur.
1945’te İTÜ’de asistan olarak başladığı görevini terk edip İstanbul Üniversitesine dönmeyi çeşitli sebeplerle istemez. 1991 yılına kadar İTÜ’de kariyerine devam eder. Ancak yıllar içinde başka pek çok kurumda da görevler alır. 1950-51 yıllarında aldığı bir bursla Paris’teki Henri Poincaré Enstitüsüne gider, bursu bir yıl uzatılmasına rağmen ertesi yıl İTÜ tarafından çağrılıp geri döner. Yıllar içinde Londra’daki Royal Academy, ABD’deki Boston Üniversitesi ve MIT’de (NATO bursu ile 1963 yılında) görevler alır, ülkemizde de yedi yıl Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesinde, altı yıl Karadeniz Teknik Üniversitesinde dersler verir.
Matematiksel araştırma konusunda az eser veren Selma Soysal’ın mathscinet’te 1949-1967 yılları arasında yayınlanmış dört adet makalesi yer alıyor. Matematiğe istediği kadar katkı yapamadığını düşünen Soysal pek çok öğrenci yetiştirmiş olmasında teselli bulduğunu yazmış. Matematikçinin 1967’de Arı Kitabevinden çıkmış 77 sayfalık Yüksek Matematik Dersleri – Reel Sayılar Sistemi isimli bir kitabı vardır.
Selma Soysal hakkında daha ayrıntılı bilgi için Beril Çiler Arhatır, Eda Arslan ve Alp Eden’in Matematik Dünyası’nın 100. Sayısında yayınlanmış “Selma Soysal’ın Yazılarına Dipnotlar” başlıklı yazısını okuyabilirsiniz.
P.S: Kullandığımız görsel Ezgi Çakır’ın Selma Soysal için hazırladığı bir poster. Posterin orjinaline buradan, bastırmak için daha yüksek çözünürlüklü versiyonuna ise buradan erişebilirsiniz.
