Soyut cebir ve teorik fizik alanına önemli katkılar yapmış Alman matematikçi Amalie Emmy Noether (1882-1935) matematik tarihinin en önemli kadın matematikçilerindendir. Akademide kadınlara yer olmadığının düşünüldüğü zamanlarda tutkusu olan matematiği hiç bırakmamış, zor koşullarda çalışmaya devam etmiş ve sonunda 1932’de Zürich’teki Uluslarası Matematik Kongresi’ndeki sunumunun da katkısıyla kendisini dünyaya kanıtlamıştır.
Matematikçi Max Noether’in kızı olan Emmy Noether babasının da ders anlattığı Erlangen Üniversitesinde matematik okumuş ve 1907’de tezini sunmuştur. Sonraki 7 yıl üniversitede bir ücret almadan çalışan Noether 1915’te David Hilbert ve Felix Klein gibi zamanın en büyük matematikçileri tarafından Göttingen Üniversitesinde davet edildiği halde kendisine 4 yıl boyunca iş verilmemiş, Hilbert’in adı altında dersler anlatmıştır. Ancak 1919’da ders anlatmasına izin verecek bir ünvana kavuşmuştur.
Noether soyut cebirde halkalar kuramı, cisimler kuramı ve cebirler üzerine çalışmış, halkalarda ideal kavramını ve ideallerin artan zincir koşulunu büyük bir ustalıkla kullanmıştır. Bugün matematikte idealleri artan zincir koşulunu sağlayan halkalara Noether halkası denir. Teorik fizikte çok temel bir sonuç olan Noether teoremi ise biz fiziksel sistemdeki simetriler ile o sistemde korunan büyüklükleri birbirine bağlar. Örneğin döngüsel simetriye sahip bir sistemde açısal momentumun, zamana göre simetrik olan sistemlerde enerjinin korunması gerektiğini kanıtlamıştır.
Kariyerinde sonraları hiperkarmaşık sayıları ve grup temsillerini çalışan Noether, bu konuları birleştirip ilk defa gruplar ve cebirler için genel bir temsil teorisi kurmuştur.
1933 Nazi Almanya’sında Yahudi olduğu için ülkeyi terk etmek zorunda kalan Noether Amerika’ya taşınmış ve 1935’te bir ameliyat olduktan dört gün sonra vefat etmiştir. Özellikle soyut cebir ve teorik fiziğe katkılar sunan Noether, kadınların akademide saygı ve kabul görmesinde de öncü bir rol oynamıştır. Kendisini saygıyla anıyoruz.
