Operatör teorisine yaptığı önemli katkılar sayesinde Fields Madalyası alan matematikçi Alain Connes, değişmeli olmayan geometri alanının da yaratıcısı olarak biliniyor.1947 Fransa doğumlu matematikçi hala 3 farklı yerde birden çalışacak kadar aktif.
1966 ile 1970 arası Paris’te École Normale Supérieure’e devam eden Connes, oradan araştırmacı olarak Fransa Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi’ne (CNRS) geçiyor. Avrupa’nın en büyük araştırma merkezi olan bu kurum, birçok yetenekli insana hayat boyu koruyabilecekleri pozisyonlar sağlıyor. Connes’a göre Fransa sisteminin bu yönü çok başarılı, zira genç insanlara makale basma baskısından uzak bir şekilde uzun dönemli projeler üzerinde çalışabilme olanağı veriyor. 1974’te Kanada’ya gitmek için ayrıldığı CNRS’e, yedi yıl sonra Araştırma Yöneticisi olarak geri dönüyor. Bu süreçte operatör teorisi alanında çalışmalar yapıyor ve 1982’de Fields Madalyası alıyor.
Connes operatör teorisi çalışmalarından sonra yeni bir fikir üzerinde çalışmaya başlıyor: değişmeli olmayan geometri. Cebirsel geometri çalışanlar bilirler, bazı geometrik uzayları üzerlerinde tanımlı fonksiyonların verdiği değişmeli cebirler ile eşleştirmek mümkün. Connes’un motivasyonu ise, değişmeli olmayan cebirlere denk gelen benzer bir yapı inşaa etmek, böylece fizikte önemli olan ama değişmeli olmayan bazı cebirsel yapıların geometrik karşılıklarını bulmak. Kuantum fiziği ile önemli bağları olan bu alan zaman içerisinde gelişme kaydediyor ve birçok araştırmacının varolduğu bir matematik alanına dönüşüyor.
Connes 1984’te hala Analiz ve Geometri Ana Bilim Dalları Başkanı olarak çalışmaya devam ettiği Collège de France’a geçiyor. Pozisyonun adı kafanızda büyük bir bölüm canlandırmasın, bölümdeki matematikçilerin sayısı bir elin parmaklarını geçmiyor, zira Collège de France bildiğimiz anlamda bir üniversite değil. Kurumdaki profesörlerin ders yükü, yılda bir yeni araştırmalarını anlattıkları 18 saatlik bir dersten ibaret. Bu dersler herkese açık ve ücretsiz olarak yapılıyor (bu derslerin bazılarının notları Alain Connes’un internet sayfasında mevcut).
Fransa İleri Bilim Araştırmaları Enstitüsü’nde (IHÉS) uzun süredir enstitü kurucularından Léon Motchane’in adını taşıyan pozisyonunda olan Connes, aynı zamanda Amerika’daki Ohio State Üniversitesi’nde profesör olarak çalışıyor. Çok sayıda akademik makalesinin ve kitaplarının yanında, daha geniş kitlelere yönelik tanıtıcı yazıları da var. Bunlardan bir tanesi kapsam olarak belli bir konuyu değil matematiğin tamamını ele alıyor. Matematiği bir de bu uzmanın bakış açısından dinlemek isteyenlere Connes’un A View of Mathematics yazısını tavsiye ediyoruz.
Kaynakça
- Alain Connes. Kişisel internet sayfası.
- G. B. Khosrovshahi. An Interview with Alain Connes. 2005.
