Olabisi Ugbebor 1951 yılında, Nijerya’nın en büyük kenti olan Lagos’ta doğar. İlkokuldayken, babasının çalıştığı fabrika çalışanlarından birinin çocuğunu burslu olarak okutmaya karar verir. Başarılı performansıyla diğer adayları geride bırakan Ugbebor, o dönemde Nijerya’nın en iyi kız lisesi olan Queen’s College’de okumaya hak kazanır.
Ugbebor’un fen bilimlerine yönelmesi ise devlet eliyle olur. Gelişmekte olan Nijerya’da sayısal alanlarda çalışacak insanlara ihtiyaç vardır ve dönemin eğitim bakanı bu ihtiyacı gidermek için sayısal ve sözel alanlarda eşit başarı gösteren öğrencilerin sayısala yöneltilmesini zorunlu tutar. Matematiği çok seven Ugbebor bu durumdan çok rahatsız olmaz.
Liseden mezun olduktan sonra devlet bursuyla İbadan Üniversitesinde matematik okumaya başlar. Dönemlerindeki 7 öğrenci arasında tek kadın odur. Erkek öğrenciler onu başta yadırgasalar ve derse katıldığında “Biz dururken sen kim oluyorsun?” şeklinde bir tutum sergileseler de Ugbebor bunun cesaretini kırmasına izin vermez. 1972’de mezun olduğunda, sınıf arkadaşları onu kabul etmiş ve ona saygı duymaya başlamıştır. Üniversiteden aldığı bir burs sayesinde, İngiltere’de eğitimine devam etme olanağı bulur. Londra’da University College’de istatistik üzerine lisans üstü çalışmalar yaptıktan sonra, 1976 yılında Londra
Üniversitesi Queen Mary Kolejinden doktorasını alır. Böylece matematik alanında doktorasını tamamlayan ilk Nijeryalı kadın olur. Bu süreçte aynı zamanda evlenmiş ve iki çocuk sahibi olmuştur.
Sonrasında lisansını yaptığı İbadan Üniversitesine dönerek çalışmaya başlar. Bir yandan araştırma yapmaya devam edip makaleler ve kitaplar yayınlarken, bir yandan da ders verir ve öğrenci yetiştirir. Lisede okurken bile akşamları sınıf arkadaşlarına matematik anlatarak vaktini geçiren Ugbebor, öğretmeyi çok sevmektedir. Zaman içinde bu konuda çok yetenekli olduğunu da farkeder. Üniversitedeki derslerinin yanında, öğretmenlere bilmedikleri konuları tanıtmak ve onları cesaretlendirmek için okullara davet edilir. Matematik kavramlarını anlatmadan önce, somut örneklerle onlara neden ihtiyaç duyduğumuzu ve hayatımızı nasıl kolaylaştırdığını tanıtır:
Sembollerin arkasındaki anlamları insanlara düzgünce açıklamadığımızda, gizli bir örgüt gibi oluyoruz. Aslında matematik o kadar zor değil. Soyut bir konu, insanlar bu yüzden ondan kaçınıyor. Soyuta geçmeden önce somut kısımdan başlamak gerekiyor.
Doktorasını ölçüm teorisi üzerine yapan Ugbebor, bu günlerde ise uygulamalı konulara yoğunlaşıyor. Bunun bir sebebi de çevresinde gördüğü ihtiyaçlar. Örneğin öğrencilerinin ithal kitapları alacak ekonomik olanakları olmaması onu para kurları üzerine çalışmaya yönlendirmiş, seçim deneyimi ise oy kullanırken beklenen sıralarla ilgili makalesine ilham vermiş. Şu anda eğildiği konulardan biri ise Nijerya’daki nüfus artışı ve bunun yol açacağı potensiyel sorunlar. Ugbebor’u daha iyi tanımak için, yukarıdaki sözlerin de yer aldığı röportajına buradan ulaşabilirsiniz.
Kaynakça:
- MacTutor Matematik Tarihi Arşivi: Olabisi Oreofe Ugbebor.
- Simeon Ndaji, Adeboye, 3 women mathematicians bag highest award, Vanguard, Ağustos 2017.
- K Belo-Osagie, Meet Nigeria’s queen of Mathematics, Arts & Life, Temmuz 2013.
